Większość zakażeń doprowadza do uszkodzenia serca wskutek toksycznego działania jadów bakteryjnych oraz zaburzeń przemiany materii, związanych z podwyższeniem ciepłoty ciała. Tak np. dur brzuszny, gruźlica powodują zwyrodnienie mięśnia sercowego. Błonica prowadzi do uszkodzenia układu bodżcowo-prze- wodzącego. Płonica i gościec stawowy mogą wywołać zapalenie wsierdzia. Szczególne znaczenie mają tzw. zakażenia ogniskowe, tzn. utajone niekiedy ogniska zapalne, umiejscowione najczęściej w migdałkach, zębach i szpiku kostnym. Ogniska te są źródłem stałego zatrucia organizmu jadami drobnoustrojów. Poza tym przenikają z nich stale drobnoustroje do krwiobiegu. Powoduje to uszkodzenie różnych narządów zarówno bezpośrednio, jak i w następstwie uczulenia się ustroju i powstawania odczynów alergicznych. Może dojść między innymi do zapalenia mięśnia sercowego lub zapalenia stawów.
Przyczyną chorób serca mogą być również zatrucia i samoza- trucia. Główną rolę odgrywa przewlekłe zatrucie alkoholem (alkoholizm), które doprowadza do zwyrodnienia tłuszczowego mięśnia sercowego, oraz zatrucie dymem tytoniowym (nikotynizm). Nałóg palenia tytoniu przyczynia się do miażdżycy naczyń wieńcowych oraz wywołuje ich spastyczne skurcze, powodując niedokrwienie mięśnia sercowego. Dużą rolę w etiologii chorób serca odgrywają samozatrucia jelitowe. Przewlekłe zaparcia, bęb- nica i nieprawidłowe procesy fermentacji i gnicia powodują zaburzenia rytmu serca, a następnie niekiedy uszkodzenia mięśnia sercowego. Również w żółtaczce, mocznicy oraz w różnych zaburzeniach przemiany materii, zwłaszcza tych, które prowadzą do kwasicy, dochodzi do zwyrodnienia mięśnia sercowego.
CZYNNIKI MECHANICZNE. Często przyczyną chorób serca jest wzrost oporów w krążeniu, przewyższający jego siły zapasowe. Tak np. do uszkodzenia i zwyrodnienia mięśnia sercowego może dojść przy nadmiernej pracy fizycznej, u sportowców w przypadku przetrenowania, w nadciśnieniu, w rozedmie płuc oraz w otyłości.
